WebSocket — brauzerlə server arasında iki tərəfli (bi-directional), real vaxtda və davamlı əlaqə qurmağa imkan verən müasir bir veb texnologiyadır. Əsas məqsədi veb tətbiqlərdə daha sürətli və interaktiv istifadəçi təcrübəsi təmin etməkdir.

Ənənəvi HTTP ilə fərqi nədir?

Ənənəvi HTTP protokolu ilə veb brauzer (müştəri) hər dəfə serverdən məlumat almaq üçün ayrıca bir sorğu göndərir. Məsələn, istifadəçi saytda bir düyməyə klik etdikdə brauzer serverə sorğu göndərir və cavabı alır — bu bir tərəfli və əlaqəsiz (stateless) bir sistemdir.

Amma WebSocket texnologiyası bir dəfə əlaqə qurduqdan sonra həmin əlaqə daimi olaraq açıq qalır və:

• həm server, həm də brauzer istənilən anda məlumat göndərə bilər,
• əlavə HTTP sorğularına ehtiyac olmur,
• bu da gecikməni azaldır və performansı artırır.

Harada istifadə olunur?

WebSocket texnologiyası real vaxtda məlumat axını tələb olunan tətbiqlərdə istifadə olunur. Məsələn:

• Çat tətbiqləri (mesajlar dərhal görünməlidir),
• Online oyunlar (gecikməsiz reaksiya lazımdır),
• Canlı maliyyə və valyuta göstəriciləri,
• Canlı idman skorları,
• Real-time dashboard və analitika tətbiqləri,
• İnteraktiv vebinar və videokonfrans platformaları.

Texniki baxımdan necə işləyir?

1. İstifadəçi veb brauzer vasitəsilə serverlə WebSocket əlaqəsi qurur (adətən ws:// və ya wss:// protokolu ilə).
2. Əlaqə qurulduqdan sonra TCP bağlantısı yaradılır.
3. Bu əlaqə vasitəsilə iki tərəf də istənilən anda məlumat göndərə bilir – əlavə sorğu göndərməyə ehtiyac yoxdur.
4. Bu model az trafik, daha sürətli cavab müddəti və real vaxtda məlumat axını deməkdir.

WebSocket və HTTP/2

HTTP/2 bəzi hallarda WebSocket funksiyalarını əvəz edə bilər, amma WebSocket hələ də real vaxt tətbiqlərində daha optimal həll olaraq qalır.

Nəticə:

WebSocket — müasir veb tətbiqlər üçün performanslı, davamlı əlaqə qurmağı mümkün edən texnologiyadır. Xüsusilə real vaxt tələbi olan layihələrdə istifadə olunur və proqramçılara çoxlu üstünlüklər təqdim edir.